Sümela Manastırı Yarın Açılıyor... Sümela'nın Bilinmeyen Tarihi

UNESCO Dünya Kültür Miras Geçici Listesi'ne alınan ve Türkiye’deki önemli inanç turizmi merkezlerinden biri olan Sümela Manastırı 6 yıllık aradan sonra 1 Temmuz’da Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un katılımıyla ziyarete açılıyor. Açılışta Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın da performans sergilemesi bekleniyor.

2015 yılında başlanılan restorasyon çalışmaları nedeniyle ziyarete kapatılan manastırın restorasyonu %90 tamamlandı. Restorasyon ve çevre düzenlemesinde su kemerleri ve manastıra çıkan merdivenler kullanılır hale getirildi. Tonlarca kaya temizlendi ve yürüyüş yolu yeniden yapılandırıldı. Ayrıca “Cennet ve Cehennem” ve “Ölüm ve Yaşam” tasvirli fresklerin olduğu gizli geçitle ulaşılan bir şapelin yanı sıra, “Çile Odası” ve ileri karakol görevi yapan “Gözetleme Şapeli” de ortaya çıkarıldı.

4. yy'dan 2021 yılına Sümela
Meryem Ana adına yapılan ve halk arasında da bu adla tanınan manastırın temelleri M.S. 4. yy ’da iki keşişin gördükleri rüya üzerine Atina’dan gelerek burada küçük bir klise inşa etmesiyle atılmıştır. Bizans İmparatorluğu Dönemi’nde büyütülerek manastıra dönüştürülmüş ve bir bilim ve kültür merkezi haline gelmiştir. Fatih’in Trabzon’u 1461 yılında fethetmesinin ardından varlığını devam ettirmiştir. Manastırın bulunduğu çevre arazisi devletleştirilirken, manastırın arazisi vakfedilmiş ve kendine has özel mülk olarak varlığını devam ettirmiştir.  Çok dinli ve uluslu bir toplum yapısına sahip olan Osmanlı topraklarında Sümela Manastırı padişahların fermanlarıyla önemi ve etkinliğini devam ettirmiş ve bölgede Ortodoks Hristiyanlar için en önemli merkezlerden biri haline gelmiştir.

Manastırın şu an ziyaret edilen ve görülen kısımlarının çoğu 19.yy’da inşa edilmiştir. Manastır tarihsel sürece bakıldığında kademeli olarak ihtiyacı gözeterek yeni yapılar eklenme şeklinde inşa edilmiş ve bugünkü halini almıştır.
Sümela Manastırı, o bölgedeki Hristiyan ve Rumların mübadele ile göçmesinden sonra sahipsiz kalmış ve uzunca bir süre kapalı kalmıştır. 1972 yılında Kültür Bakanlığı tarafından koruma kapsamına alınmış ve 1986’da ziyarete açılmıştır.

Sümela’da bulunan değerli hazinelerden Hodegetria Meryem İkonası’nı İrlanda Ulusal Müzesi’nde, Sümela’nın zikredilen altın yaldızlı olarak, tavus kuşu, aslan ve üzüm asmalarından oluşan iki kanatlı sunak kapısının Oxford Ashmelon Müzesi’nde, Sümela’nın bir ziyaretgah ve hac yeri olmasını sağlayan ve Lukas tarafından yapıldığına inanılan kutsal ikona, Sümela Manastırı’nın anısına Yunanistan’ın Karaferye kentinde inşa edilmiş̧ olan Nea Sümela Manastırı’nda saklanmaktadır. Sümela’da bulunan pek çok değerli ve kutsal eşya, mübadeleden sonra sahipsiz kalan manastırdan kaçırılmış, define avcıları yoluyla yabancı ülkelere götürülmüştür.

2008 yılında 88 yıl aradan sonra Sümela Manastırında tekrar ayin yapılmış, ayini Fener Rum Patriği Dimitri Bartholomeos yönetmişti. Daha sonra 2010 yılındaki ayinden sonra restorasyon sebebiyle 5 yıllık bir ara verilmişti. Geçtiğimiz 2020 yılında ise Manastır’da uzun bir aradan sonra tekrar ayin yapıldı. Ayin Hristiyanlarca kutsal sayılan ve Meryem Ana’nın göğe yükseliş günü olarak kabul edilen 15 Ağustos’ta yapılıyor.

Manastır, Trabzon’un Maçka ilçesindeki önemli doğal milli parklarımızdan biri olan Altındere Vadisinde bulunuyor. Geçtiğimiz yıl geçici listeye alınan manastırın, restorasyon çalışmalarının ardından UNESCO Dünya Kalıcı Kültür Mirası Listesi’ne girmesi bekleniyor.